Onze therapie op misofonie transformeert je lastige stoornis tot een Pad van Zelfkennis en Hoger Bewustzijn. Zo heb je er uiteindelijk zelfs voordeel van.

Als ervaringsdeskundige dieptepsycholoog kijk ik heel anders naar misofonie en hyperacusie. Ik zie dezelfde symptomen, maar naast de erfelijk-fysieke en sociale factoren zie ik ook oorzaken in het onbewuste van de psyche. Er is een verband tussen persoonlijkheidsstructuur en het ontstaan van ‘haat tegen geluid’. Een ander verklaringsmodel leidt uiteraard tot een andere vorm van therapie, die al heel goede resultaten heeft opgeleverd.

Hieronder beschrijf ik eerst hoe de wetenschappelijke visie op dit moment is, en welke therapie op basis daarvan wordt geboden. Daaronder beschrijf ik mijn/onze visie en therapeutische methodiek.

 

Een definitie
Misofonie is een vorm van verminderde geluidstolerantie. Het woord ‘misofonie’ betekent letterlijk haat (Gr.  μῖσος = misos = haat) tegen geluiden (Gr.φωνή = phónè = stem, geluid). Mensen met misofonie worden overspoeld door intense gevoelens van woede en walging bij het horen van bepaalde, meestal door mensen geproduceerde, geluiden. Vaak begint dat met om mond- en keelgeluiden als smakken, slikken, ademhalen en kuchen. Later in het leven breid de walging en woede zich vaak uit naar andere geluiden die de woede en walging triggeren.

Het modern-wetenschappelijk model
Het Academisch Medisch Centrum (het AMC-ziekenhuis) in Amsterdam is mondiaal koploper in het onderzoek naar ‘misofonie’. In het behandelprotocol van Van Loon et al. (Misofonie, ISBN9789024430659, Boom Uitgevers) is ook ‘de rationale’ opgenomen, dat wil zeggen dat de onderliggende theorie wordt toegelicht. De theorie is gebaseerd op eigen onderzoeken. In 2013 publiceerde men de eerste resultaten een onderzoek, gebaseerd op een heel kleine groep, namelijk 42 deelnemers.  Inmiddels hebben ongeveer 1.000 mensen het behandelprotocol doorlopen. Globaal driehonderd van hen merkten verandering in de klachten op, die werden 28% minder belastend. Een jaar later was dat effect nog 24%.

Van Loon en de zijnen concluderen:

1. Misofonie ontstaat als bepaalde geluiden ten onrechte in de ‘alarmroute’ van de hersenen terecht komen.
2. Misofonie is vooral een aandachtsstoornis.
3. Misofonie is een conditioneringsfout: er zijn buitenproportioneel sterke negatieve associaties ontstaan bij  bepaalde geluiden.
4. Misofonie is een van de vele symptomen van stress, spanningen verergeren de klachten.
5. Misofonie is een systeem van persoonlijkheidstrekken, gekoppeld aan perfectionisme, een hoog normen- en waardenstelsel en een hoog ambitieniveau.
6. Misofonie is erfelijk.

Op basis van die bevindingen zijn de volgende vier interventietrategieën opgenomen in het behandelprotocol:

1. Stimulusmanipulatie 
   Leren iets anders te horen in de triggergeluiden.
2. Aandachtstraining 
   De hyperfocus doorbreken, door de aandacht voor triggergeluiden te verleggen: naar innerlijke beleving, naar een taak of naar de omgeving.
3. Counterconditionering
   Nieuwe associaties of betekenissen aanleren bij de triggergeluiden.
4. Ontspanning
   Ontspannings-, ademhalings- en bewegingsoefeningen aanleren, om beter met spanning om te gaan.

Het behandelprotocol wordt aangeboden in 7 dagbehandelingen van elk 2×1,5 uur, plus een terugkomdag van nog eens 3 uur. In totaal dus 24 uur groepsbehandeling.

Ons integraal-dieptepsychologisch model

Uiteraard zijn wij het helemaal eens met de bevindingen van het AMC. Wetenschap is wetenschap, dus we twijfelen (vooralsnog) niet aan de juistheid van de bevindingen. We twijfelen wel heel erg aan de volledigheid. We vinden we dat het model nog lang niet compleet is, gezien de magere resultaten van de therapie: bij rond 48% van de behandelde patiënten heeft slechts rond 48% klachtenvermindering met 30% en na een jaar is dat nog 24%. Dat is dus nog heel ver weg van ‘geen klachten meer’. Bij 52% van de deelnemers aan het protocol heeft de behandeling dus niet of nauwelijks meetbare positieve effecten.

Ons onderzoek naar de dieptepsychologische oorzaken en de daaruit volgende therapeutische benadering loopt nog steeds door, maar we hebben al een aantal veelbelovende hypothesen en conclusies. Anders dan bij het AMC is wetenschappelijk bewijs niet mogelijk, omdat we de individualiteit van de misofoon centraal stellen. Satistieken zeggen namelijk alleen iets over de kans dat iets het geval zal zijn, maar in feite niets over de afzonderlijke mens.  Wij bouwen aan een completer model, waarin niet alleen het overeenkomstige, collectief algemene, meetelt, maar juist ook het unieke wordt benadrukt. Therapie is nooit een massaproduct, al willen de zorgverzekeraars dat nog zo graag…

Wij hebben gevonden:

1. Het wetenschappelijk model klopt uiteraard, maar het is incompleet, want de therapie die daarop werd gebaseerd, blijkt totaal niet effectief voor 52% van de behandelde patiënten en leverde rond 25% vermindering van klachten bij de 48% die wel enige verbetering voelden. Bij niemand ging het over, het werd alleen een kwart van de deelnemers wat minder.
2. De therapie die uit het wetenschappelijk onderzoek volgt, is alleen gericht op de symptomen, niet op de oorzaken.
3. Misofonie is in de kern het gevolg van een psychisch trauma, opgelopen in de jeugd. Daarmee is het een zogenaamde ‘DTD: Developmental Trauma Disorder. De traumatische gebeurtenis ligt echter niet alleen in het verleden, maar wordt nog elke dag in dezelfde vorm herhaald en dus versterkt. Anders dan bij angststoornissen helpt ’therapeutische exposure’ niet tegen de klachten: exposure blijkt het zelfs erger te maken!
4. Misofonie is het gevolg van een intens en chronisch besef van machteloosheid, waardoor er sterke comorbiditeit is met aangeleerde machteloosheid. Die breidt zich geleidelijk uit naar andere facetten van het leven, waardoor ook angststoornissen en depressie kunnen ontstaan.
5. Misofonie komt meer voor bij mensen met empathische karakterstructuren – die de neiging hebben zich aan te passen – dan bij de meer egocentrische karakters. 
6. Misofonie is een woekerend trauma: het beïnvloed in de loop van jarenlang herhaald trauma steeds meer gebieden van je leven. Daarom leent misofonie zich niet voor voor intensieve, kortdurende therapie. Wat je opbouwt in tientallen jaren, breek je niet in 21 uurtjes groepswerk af…

Onze interventies in het begeleidingstraject
We nemen essentiële delen van het AMC-protocol mee in onze begeleiding.

Ons proces biedt vier oplossingsniveaus: 
1 – Coping: handige ‘overlevings’strategieën om beter met de triggersituaties om te gaan.
2 – Reducing: structureel je gevoeligheid verminderen.
3 – Empowering: werken aan je ‘ik-sterkte’, beter je grenzen kennen, aangeven en bewaken.
4 – Healing: de genezing van het trauma ofwel de psychische wond met verschillende methoden van traumatherapie.

1. Actieve imaginatie – dat is de voorloper en in feite dieper werkende vorm van EMDR, niet gericht op uitdoving door herhaling, maar gericht op het doorbreken van de chronische verlamming die de ooit ervaren machteloosheid heeft veroorzaakt.
2. Reichiaans ademwerk, om de fysieke blokkades die het gevolg van trauma zijn, op te lossen.
3. Trauma Release Exercises (TRE), om met name de psoasspier, die door het trauma én de dagelijks herhaalde stress, chronisch veel te strak aangespannen is. Dat veroorzaakt onder meer ademstoornissen als hyperventilatie, maar ook rugklachten.
4. Individuele jungiaans-dieptepsychologische therapie: psychotherapeutische gesprekken, gericht op de meest individueel-persoonlijke aspecten van jouw misofonie.
5. Creatieve expressie (uitdrukkelijk NIET ‘kunst’): door schrijven, tekenen, bewegen, toneel, muziek, stem etc. uitdrukking geven aan wat in het onderbewuste verborgen ligt. Hier gaan we naar de wortel van je probleem.
6. Afreageren: door speciale oefeningen krijgen de walging en woede die je al jaren bij je draagt, de ruimte om naar buiten te treden, wat een enorme opluchting geeft en onmiddellijk je innerlijke spanningen verlicht.
7. Diverse ontspanningsmethoden, zittend, liggend en bewegend.
8. Psycho-educatie aan de hand van ons eigen theoretisch model en ons FLOW-symbool, maar ook de polyvagaaltheorie. 
9. Positieve psychologie: we gaan niet alleen maar ‘oorlog voeren tegen de symptomen van misofonie’, we helpen je ook om de focus te verleggen naar de ontwikkeling van positieve persoonlijkheidskenmerken, die de invloed van de misofonie geleidelijk zullen gaan verdringen. 
10. Voeding & supplementen: wat je eet en drinkt heeft invloed op je emotionele en mentale staat van zijn. Een tekort aan bepaalde vitaminen en mineralen kan je ernstig uit balans brengen. We zoeken met je uit wat je nodig zou kunnen hebben.