Trauma helen is een bevrijding…

Complex trauma. De naam is niet helemaal terecht, want het is niet de psychische wond die complex is, maar de behandeling. Daarom krijgen patiënten vaak te horen: “U bent uitbehandeld” of “Uw stoornis is te complex, u hebt een multidisciplinair team nodig.” Eerlijker zou zijn: “Het spijt me, ik kan u niet verder helpen, want ik heb niet de kennis en de vaardigheden die nodig zijn om u verder te helpen.” Vaak wordt eerst nog heil gezocht bij kalmerende middelen, antidepressiva of zelfs antipsychotica om de symptomen te onderdrukken – wat is heel anders is dan de psychische wond helpen helen.

Verlamming
Enkelvoudig of eenvoudig trauma ontstaat door één enkel incident, waarbij geen mogelijkheid was om te vluchten of te vechten. Dan is ‘bevriezen’, dus een verlammend gevoel van niet kunnen handelen, de enige uitweg: fysiek ben je nog aanwezig, maar het bewustzijn van de realiteit buiten (wat er gebeurt) én binnen (wat je daarbij voelt) verdwijnt. Daarmee lost het ‘ik-besef’ op en dat voelt als ‘verdwijnen’ – dat is derealisatie of depersonalisatie. Hierdoor is vaak weinig tot geen herinnering aan de gebeurtenis. Die bevriezing is de oorzaak van de psychische wond, want handelen in vergelijkbare situaties wordt onmogelijk of in elk geval heel moeilijk, omdat al bij de eerste signalen van ‘o jee, het gaat wéér gebeuren!’ het bewustzijn wordt verlaagd, het ‘ik lost op’ en dat maakt adequaat reageren, handelen dus, heel moeilijk.

Essentie hervinden
Complex trauma ontstaat door een structurele situatie die zo naar is dat men zou willen vechten of vluchten. Als dat niet kan – bijvoorbeeld omdat het trauma ontstaat door een dominante, egocentrische en hardvochtige ouder of partner, is dissociatie (een vorm van bevriezen) de enige uitweg die overblijft. Dan is aanpassen een goede strategie, maar dat vraagt dat de eigen mening, de eigen emoties en gevoelens en de eigen wil moet worden weggedrukt. Daarmee wordt als het ware de verbinding met de essentiële eigenheid, de individuele authenticiteit die diep in ieder mens verankerd ligt, verbroken. Goede therapie is gericht op het hervinden en herwaarderen (waarde geven aan) de innerlijke stem van het authentieke zelf. Dan worden intuïtie,  logisch denken, emotionele balans en een sterk wil weer voelbaar en inzetbaar.

Cognitieve therapie werkt niet 
In de jaren na het traumatiserende incident ontstaan coping-mechanismen, zoals bijvoorbeeld vermijding, middelengebruik of dwang. Die overlevingsstrategieën kunnen sterk vertakken naar allerlei levensgebieden, die op het eerste gezicht niets met het traumatiserende incident te maken hebben. Waar de effecten van die gedragspatronen negatief uitwerken op de levensvreugde of de kwaliteit van leven, tonen zich twee oplossingswegen: afdekkende therapie en openleggende therapie. Cognitief-gedragsmatige therapie dekt af en heeft vaak al relatief snel positieve effecten – bij 40-50% van de mensen verminderen de klachten met gemiddeld 20%. De andere helft van de mensen heeft minder of geen verbetering – of zelfs verslechtering. Dat laatste is juist bij complex trauma vaak het geval. CGT doet een sterk appèl op de cognitie, op het denkvermogen en juist dat is verstoord door het trauma. In theorie begrijpen dan alles precies, maar zodra de situatie zich weer voordoet, valt het denkvermogen goeddeels weg en neemt het overlevingsmechanisme ‘stuurvoorrang’. Zo werken de hersen nu eenmaal…

Integraal = holistisch
De integrale, dieptepsychologische methodiek van Het Vierde Pad betrekt álle functies bij de therapie: niet alleen het intellectuele centrum maar ook de emotionele en fysieke centra, het sociale en het spirituele leven van de mens. Alles doet mee, alles is verstoord door het trauma. Door de holistische en openleggende aanpak kunnen wij verder waar de moderne, op snelle resultaten gerichte therapievormen tegen hun grenzen aanlopen.